کاهش چشمگیر فروش کتاب‌های خارجی در سه ماه گذشته

احد رضایی  مدیر شرکت ویژه نشر با اشاره به برپایی نمایشگاه کتاب مجازی به جای نمایشگاه کتاب تهران می‌گوید: فروش مجازی با فروش عینی نمایشگاه کتاب از زمین تا آسمان متفاوت است، مجازی برگزار کردن نمایشگاه کتاب بحثی است که باید مورد کارشناسی بیشتری قرار گیرد.

وی ادامه می‌دهد: مخاطبی که می‌خواهد کتابی را بخرد،‌ ترجیح می‌دهد که آن را از نزدیک تورق کند، مخصوصاً در زمینه کتاب‌های خارجی که قیمت آن‌ها بالای 500 هزار تومان و یک میلیون تومان است.

رضایی با اشاره به فراهم‌نبودن زیرساخت‌های لازم برای برگزاری نمایشگاه کتاب به صورت مجازی می‌گوید:‌ در حوزه کتب خارجی ما عملاً امکان بارگذاری روی سایت مجازی که امکان فروش داشته باشد را نداریم.

مدیر بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب سی‌ودوم گفت:‌ همین چند روز پیش قرار بود اهالی فرهنگ برای ثبت نام به جهت دریافت خسارات ناشی از کرونا اقدام کنند،‌ سامانه‌ای که برای این امر تدارک دیده بودند،‌ مشکلات بسیاری داشت که البته رفع شد و اساساً به همین علت هم بود که زمان ثبت نام تمدید شد. بنابراین برگزاری نمایشگاه کتاب مجازی به این آسانی‌ها نیست. باید در مدل کوچک‌تری برگزار شود، تا مشکلات آن رفع شود.

وی با اشاره به اینکه نفس نمایشگاه کتاب اساساً امکان برگزاری مجازی را از آن می‌گیرد،‌ تصریح می‌کند:‌ بازدیدهای خانوادگی،  شور و هیجانی که برای خرید کتاب در 10 روز پیش می‌آید و … در دنیای مجازی امکان پذیر نیست.

رضایی در پاسخ به این پرسش که در صورت برگزار نشدن نمایشگاه کتاب تهران چه به صورت مجازی و چه واقعی،‌ تکلیف کتاب‌های خارجی که در گمرک باقی مانده است،‌ چیست؟ می‌گوید:‌ در این زمینه با مقامات نمایشگاه وارد مذاکره شده‌ایم و به شخص معاون فرهنگی در نامه‌ای 4 پیشنهاد برای استفاده از این کتاب‌ها ارائه کرده‌ایم.

 وی ادامه می‌دهد:‌ البته قبل از هر چیز باید صبر کنیم، مسئولان وزارت ارشاد وضعیت نمایشگاه را مشخص کنند،‌ آن زمان راحت‌تر می‌توان تصمیم‌گیری کرد‌. اگر ستاد کرونا بگوید نمایشگاه برگزار شود‌، باید به یک شیوه درباره کتاب‌های خارجی عمل کنیم و اگر بگوید برگزار نشود،‌ باید فکر دیگری برای کتاب‌های خارجی داشته باشیم.

  وی در پاسخ به اینکه دانشگاه‌ها‌، اساتید و دانشجویان که مخاطبان اصلی کتاب‌های خارجی‌اند،‌ با روش‌های مجازی خرید کتاب آشنایی دارند و به نظر می‌رسد اتفاقاٌ در بخش خارجی برپایی مجازی نمایشگاه موفق باشد‌، بیان می‌کند:‌ بخش عمده‌ای از مراکز دانشگاهی ما ترجیح می‌دهند کتاب‌ها را از نمایشگاه کتاب بخرند، چون 20 درصد ارشاد و 20 درصد هم ناشر تخفیف می‌دهد‌، طبیعتا اکنون اگر بخواهند بخرند،‌ دیگر تخفیف‌های سابق نیست پس مانند قبل نمی‌توانند خرید کنند. علاوه بر آن در ایران مسئولان مالی دانشگاه‌ها و مراکز علمی و کتابخانه‌ها زمان نمایشگاه بودجه تخصیص می‌دهد، الان که نمایشگاه برگزار نشده،‌ بودجه‌ای هم تخصیص داده نشده است.

وی از کاهش فروش کتب خارجی در 3 ماه گذشته خبر داده و می‌گوید: ‌دانشگاه‌ها تعطیل است،‌ اساتید و دانشجو سر کلاس نمی‌روند،‌ بنابراین نیازی نیز به کتاب ندارد،‌ از همین رو فروش کتاب‌های دانشگاهی 100 درصد کاهش داشته است.

رضایی ادامه می‌دهد: این در حالی است که کتاب‌های خارجی تاریخ مصرف دارند،‌ کتاب‌های حوزه مهندسی‌، علوم و علوم انسانی  تاریخ مصرف دارند‌‍،‌ تعطیلی دانشگاه‌ها بزرگ‌ترین ضربه را به بخش کتب خارجی وارد کرده است.

 وی با اشاره به خرید اعتباری کتب خارجی توسط توزیع‌کنندگان ایرانی می‌گوید: علاوه بر اینکه ما به دلیل کرونا هنوز نتوانسته‌ایم پول کتاب‌ها را فراهم کنیم و به ناشر خارجی پرداخت کنیم،‌ مشکل دیگری هم داریم که چندان ربطی به کرونا ندارد و چند سال اخیر با آن روبرو بوده‌ایم،  پرداخت وجه در خرید اعتباری کتاب‌ها معمولا از 3 ماه بعد از خرید شروع می‌شود‌، ما  کتاب‌ها را هرساله در نمایشگاه می‌فروشیم و 3 ماه بعد باید وجه آن را به ناشر خارجی پس دهیم،‌ در حالی که مشخص نیست که 3 ماه بعد نرخ ارز چگونه است؟

رضایی ادامه می‌دهد: برای همین موزعان ایرانی و نمایندگی‌ها معمولاً بلافاصله بعد از نمایشگاه با ناشران خارجی تسویه حساب می‌کنند که با افزایش قیمت ارز دچار ضرر و زیان نشوند،‌ امسال که هنوز نتوانسته‌ایم کتاب‌ها را بفروشیم،‌ قیمت ارز هم که همچنان در حال افزایش است معضل بزرگی برای بخش خارجی ایجاد شده است. که اگر وزارت ارشاد نتواند کمکی کند،‌ از سال آینده کتاب‌های خارجی در نمایشگاه عرضه نخواهند شد چون دیگر کسی قدرت عرضه آن‌ها را ندارد.